ପୁରୀର ରଥଯାତ୍ରା ଓଡ଼ିଶାର ଏକ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ଧାର୍ମିକ ଉତ୍ସବ । ଯେଉଁଥିରେ ପ୍ରତିବର୍ଷ ଲକ୍ଷ ଲକ୍ଷ ଭକ୍ତମାନେ ଭାଗ ନେଇ ପାଳନ କରନ୍ତି । ଏହି ଉତ୍ସବର ମୂଳ କେନ୍ଦ୍ରବିନ୍ଦୁ ହେଉଛନ୍ତି ମହାପ୍ରଭୁ ଜଗନ୍ନାଥ, ତାଙ୍କ ବଡଭାଇ ବଳଭଦ୍ର ଏବଂ ଭଉଣୀ ସୁଭଦ୍ରାଙ୍କ ସହିତ ତିନିଟି ବଡ଼ ବଡ ରଥରେ ଗୁଣ୍ଡିଚା ମନ୍ଦିରକୁ ଯାତ୍ରା କରିବା । ଏହି ରଥଯାତ୍ରା କେବଳ ଧାର୍ମିକ ମାନ୍ୟତା ନୁହେଁ, ଏହା ଓଡ଼ିଶାର ସଂସ୍କୃତି, କଳା, ସାହିତ୍ୟ ଏବଂ ଜନସାଧାରଣଙ୍କର ଜୀବନର ଏକ ଅଟୁଟ ଅଂଶ ।
ରଥଯାତ୍ରା ପ୍ରାଚୀନ କାଳରୁ ଚାଲିଆସୁଥିବା ଏକ ଧାର୍ମିକ ଉତ୍ସବ । ପୁରାଣ ଓ ଇତିହାସରେ ଏହି ଉତ୍ସବର ଉଲ୍ଲେଖ ମିଳେ, ଯାହା ଦ୍ୱାରା ଏହାର ଐତିହ୍ୟ ହଜାର ବର୍ଷରୁ ଅଧିକ ପୁରୁଣା ବୋଲି ଧାରଣା କରାଯାଏ । ରଥଯାତ୍ରାର ମୂଳ କାରଣ ହେଉଛି ଭଗବାନ ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କର ଗୁଣ୍ଡିଚା ମନ୍ଦିରକୁ ଯାତ୍ରା, ଯାହା ତାଙ୍କର ଦର୍ଶନ ଏବଂ ଭକ୍ତମାନଙ୍କ ସହ ସମ୍ପର୍କ ସ୍ଥାପନ କରିବାର ଏକ ମାଧ୍ୟମ । ଏହି ଯାତ୍ରା ଭଗବାନଙ୍କ ମହାଦେବ ଓ କୃଷ୍ଣ ପରମ୍ପରା ସହ ଜଡିତ ଅଟୁଟ ଧାର୍ମିକ ମୂଲ୍ୟ ବହନ କରେ ।
ରଥଯାତ୍ରାରେ ତିନିଟି ବଡ଼ ରଥ ଥାଏ - ଜଗନ୍ନାଥ, ବଳଭଦ୍ର ଓ ସୁଭଦ୍ରାଙ୍କ ପାଇଁ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ରଥର ନିଜସ୍ୱ ରୂପ, ଆକୃତି ଓ ଅଳଙ୍କାର ଥାଏ । ଏହି ରଥଗୁଡିକୁ ସୁନାର କାମ, ରତ୍ନ ଚାନ୍ଦୁଆ ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଶିଳ୍ପକଳା ଦ୍ୱାରା ସୁସଜ୍ଜିତ ଯାଇଥାଏ । ଭକ୍ତମାନେ ଏହି ରଥଗୁଡିକୁ ହାତରେ ଟାଣି ଗୁଣ୍ଡିଚା ମନ୍ଦିରକୁ ନେଇଯାନ୍ତି, ଯାହା ଏକ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଭକ୍ତିମୟ ଦୃଶ୍ୟ ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ । ରଥଯାତ୍ରା କେବଳ ଏକ ଉତ୍ସବ ନୁହେଁ, ଏହା ଭକ୍ତମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଭଗବାନ ସହ ସମ୍ପର୍କ ସ୍ଥାପନ କରିବାର ଏକ ଅବସର । ଏହି ଉତ୍ସବ ଭକ୍ତମାନଙ୍କୁ ନିଜ ଜୀବନର ସମସ୍ତ ଦୁଃଖ ଓ କଷ୍ଟ ଭୁଲି ଭଗବାନଙ୍କ ପାଖକୁ ଆସିବାର ଅବସର ଦିଏ । ଲୋକମାନେ ଏହି ଦିନରେ ମନ ଓ ଆତ୍ମାର ପବିତ୍ରତା ପାଇଁ ପ୍ରାର୍ଥନା କରନ୍ତି, ଯାହା ତାଙ୍କର ଜୀବନରେ ଶାନ୍ତି ଓ ସମୃଦ୍ଧି ଆଣିଥାଏ । ରଥଯାତ୍ରା କେବଳ ଧାର୍ମିକ ଉତ୍ସବ ନୁହେଁ, ଏହା ସାମାଜିକ ଏବଂ ସାଂସ୍କୃତିକ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ବି ଖୁବ ମହତ୍ତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ । ଏହି ଉତ୍ସବରେ ଭିନ୍ନ-ଭିନ୍ନ ଜାତି, ଧର୍ମ ଓ ସମାଜର ଲୋକମାନେ ଏକସାଥି ହୋଇ ଭଗବାନଙ୍କ ପୂଜା କରନ୍ତି, ଯାହା ସମାଜରେ ଏକତା ଓ ସହଯୋଗର ଦୃଢ଼ ସନ୍ଦେଶ ପଠାଏ । ଏହି ଉତ୍ସବ ଓଡ଼ିଶାର କଳା, ସଙ୍ଗୀତ, ନୃତ୍ୟ ଓ ହସ୍ତଶିଳ୍ପର ବିକାଶ କରିଥାଏ ।
ରଥଯାତ୍ରା ପରେ ଗୁଣ୍ଡିଚା ମନ୍ଦିରରେ ଭଗବାନଙ୍କ ଅବସ୍ଥାନ ସମୟରେ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଉତ୍ସବ ହୁଏ, ଯାହାକୁ ଗୁଣ୍ଡିଚା ପୂଜା ବୋଲି କୁହାଯାଏ । ଏହି ସମୟରେ ଭକ୍ତମାନେ ମନ୍ଦିର ଭିତରେ ଭଗବାନଙ୍କ ସମ୍ମୁଖରେ ପ୍ରାର୍ଥନା କରନ୍ତି ଏବଂ ତାଙ୍କର ଆଶୀର୍ବାଦ ନେଇ ଘରକୁ ଫେରନ୍ତି । ପୁରୀର ରଥଯାତ୍ରା ଲୋକମାନଙ୍କର ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଜୀବନରେ ଏକ ଅତ୍ୟନ୍ତ ମହତ୍ତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଉତ୍ସବ । ଏହା ଭଗବାନ ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କ ପ୍ରତି ଭକ୍ତି, ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ଏବଂ ସାମାଜିକ ସମ୍ମିଳନର ପ୍ରତୀକ । ରଥଯାତ୍ରା ମାଧ୍ୟମରେ ଭକ୍ତମାନେ ନିଜ ଆତ୍ମାକୁ ପବିତ୍ର କରି, ଏକତା ଓ ଭାଇଚାରାର ସନ୍ଦେଶ ପ୍ରସାର କରନ୍ତି । ଏହି ଉତ୍ସବ ଓଡ଼ିଶାର ସଂସ୍କୃତିର ଏକ ଅମୂଲ୍ୟ ଧାରା ଭାବେ ରହିଛି ଓ ପୃଥିବୀର ଅନେକ ଲୋକଙ୍କୁ ଆକର୍ଷିତ କରି ଆସୁଛି । ପ୍ରତିବର୍ଷ ରଥଯାତ୍ରା ଦେଖିବାକୁ ଯିବା ଭକ୍ତମାନେ ଏକ ଅନନ୍ୟ ଅନୁଭୂତି ଅନୁଭବ କରନ୍ତି, ଯାହା ତାଙ୍କର ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଜୀବନରେ ଏକ ନୂତନ ଆଲୋକ ଆଣିଥାଏ । ଏହି ଉତ୍ସବ ଓଡ଼ିଶାର ଗର୍ବ ଓ ଭାରତୀୟ ସଂସ୍କୃତିର ଏକ ଅମୂଲ୍ୟ ଧାରା ।
ଦଶମ ଶ୍ରେଣୀ ଛାତ୍ର, ଗ୍ଲୋବାଲ୍ ଇଣ୍ଡିଆନ ମଡେଲ ସ୍କୁଲ,
ବିଦ୍ୟାଧରପୁର,କଟକ
ଠିକଣା - ରାଜେନ୍ଦ୍ର ନାଗର, କଟକ, ମୋ - ୮୨୪୯୬୮୪୫୯୯
VOL.IX, ISSUE.VI, JUNE-2025
Published By Banamallira Mahak
ପ୍ରକାଶିତ ଲେଖାଟି ଯଦି ପଢି ସାରିଛନ୍ତି, ଆପଣଙ୍କ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ଏଠାରେ ନିଶ୍ଚୟ ରଖନ୍ତୁ ।